In zijn artikel in de Volkskrant van 7 januari jongstleden leverde Jean Pierre Geelen kritiek op het programma Ontvoerd van RTL 4. In dat programma is te zien hoe John van den Heuvel ontvoerde kinderen terughaalt vanuit het buitenland. Geelen stelt vast dat de kinderen niet alleen worden getraumatiseerd door de ontvoering zelf, maar ook door de acties van John van den Heuvel. Bovendien merkt hij op dat over de wil van de kinderen niets wordt gezegd en dat je het als kijker maar moet geloven dat het nu goed met hen gaat. De reactie van Geelen maakt duidelijk dat enige uitleg over het onderwerp internationale kinderontvoering zinvol is. Die uitleg geeft Pieter Vermeulen. De Hagenaar doet onder meer aan bemiddeling en coaching bij internationale kinderontvoeringen.
‘Als internationaal familymediator ben ik betrokken bij tal van kinderontvoeringszaken, in samenwerking met het Centrum Internationale Kinderontvoering. Ik richt me vooral op hulp en ondersteuning aan ouders en kinderen die met dit beladen onderwerp te maken krijgen. Vanuit die achtergrond heeft de redactie van Ontvoerd mij verzocht om medewerking aan het RTL 4 programma te verlenen.’
Internationale kinderontvoering is volgens Vermeulen een complex drama. Meer dan tachtig landen zijn in het zogenaamde Haags Kinderontvoeringsverdrag overeengekomen dat kinderen zo snel mogelijk teruggeleid dienen te worden als is aangetoond dat het kind ontvoerd is door een ouder. Vervolgens moet uitvoering worden gegeven aan die terugkeer. Niet ieder verdragsland past de regels echter strikt toe.
‘In de uitzending die zich in Bosnië afspeelde werkte de overheid bijvoorbeeld niet actief mee aan hetgeen is vastgelegd in het Haags Kinderontvoeringsverdrag. Zo zijn er meer landen waarin dat het geval is. Daardoor kan het lang duren voordat een terugkeer plaatsvindt en niet zelden ontbreekt het de ‘achtergebleven ouder’ aan middelen om de advocaat- en proceskosten in het buitenland op te hoesten. Sommige ouders zijn hun kind dan ook gewoon kwijt. Of beter gezegd: sommige kinderen zijn daardoor een van hun ouders kwijt.’
Vermeulen zegt dat in landen waarin de overheid zich wel actief opstelt om het kind terug te geleiden, het kind vaak in een heel nare situatie wordt gebracht. ‘Als de ontvoerende ouder namelijk geen enkele bereidheid toont om mee te werken aan terugkeer zal de plaatselijke politie eraan te pas moeten komen om het kind over te dragen aan de (achtergebleven) ouder. Leuk is anders.’
Het programma Ontvoerd gaat over de weg die een ouder moet gaan om zijn of haar kind terug te krijgen. De teruggeleiding wordt in beeld gebracht en het is volgens Vermeulen duidelijk dat dit vragen oproept. ‘Je kunt van mening verschillen over de manier waarop de terugkeer van een kind in beeld wordt gebracht. Maar voor mij als hulpverlener staat niet de teruggeleiding op de voorgrond, hoe erg dat ook is voor een kind. Belangrijker is het feit dat het kind terugkeert naar een veilige en vertrouwde omgeving in Nederland waar hij het drama en het trauma van de ontvoering kan verwerken. Juist in situaties waarin ouders gescheiden zijn hebben kinderen recht op bescherming en contact met beide ouders. Daarom mag ontvoering niet worden getolereerd en zijn er regels, wetten en verdragen.’
Door de ontvoerende ouder is hen ingepeperd dat de andere ouder niet deugt
Geelen vraagt zich misschien af wat het kind nu zelf wil in dit soort gevallen. In het algemeen kan Vermeulen daar wel wat over zeggen. ‘Ik heb veel met ontvoerde kinderen gesproken. Het valt me op dat zij vooral rust willen. Het lijkt er soms zelfs op dat het hen niet uitmaakt bij wie van de ouders ze het liefst verblijven, als er maar rust is in hun leven. En duidelijkheid over hun situatie. In meer extreme gevallen hebben zij een uiterst negatief beeld van de achtergebleven ouder. Door de ontvoerende ouder is hen namelijk ingepeperd dat de andere ouder niet deugt. In die gevallen is hereniging met de achtergebleven ouder geen feest.’
Goede nazorg en begeleiding bij terugkeer is juist dan noodzakelijk. Een therapeutisch traject dat geruime tijd in beslag neemt en waarbij discretie noodzakelijk is voor een goed verloop ervan. Vermeulen: ‘Dat de makers van het programma die hulp aan ouder en kind niet uitvoerig in beeld brengen mag hen niet verweten worden. Ook niet als een kijker zoals Jean Pierre Geelen daar behoefte aan heeft.’
De methode van de zogenaamde terugontvoering is volgens hem niet wezenlijk anders dan wat de ontvoerende ouder heeft gedaan. ‘Het is illegaal. Er zijn wetten en regels om je aan te houden. En voor eigen rechter spelen kan in een rechtstaat niet worden getolereerd. Zelfs niet als je vindt dat je kind onterecht is meegenomen naar het buitenland. Ik heb geleerd hoe ingewikkeld familiekwesties kunnen zijn en daarom moet altijd gerefereerd worden aan het recht als ijkpunt. Ook al kun je soms kritiek hebben op de uitvoering van het recht. Kinderen verdoven om ze terug te ontvoeren kan echt niet en is niet iets om trots op te zijn. Het betekent gewoon dat je lak hebt aan het recht en het is voor niemand toetsbaar of je handeling te rechtvaardigen is.’
Zie ook het blog van Pieter Vermeulen.
Webjournaal 